Het imposter syndroom: niet langer jezelf bedriegen
- Gwen Fontenoy
- 14 okt 2023
- 8 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 22 apr 2024
Het begon toen ik in een magazine van de gezondheidsverzekering een artikel zag staan met als titel: bedrieger-syndroom. Ik had er zelf nog nooit van gehoord en dacht dus meteen heel andere dingen. Logisch, met die naam. Terwijl ik de tekst echter aan het lezen was, activeerden al mijn zintuigen. Wat was me dat! De beschrijving kwam helemaal overeen met hoe ik me zelf vaak voel.
Ik had er op dat moment nog net een opstelling sessie opzitten over hoe ik me binnen het loopbaancentrum waar ik werk vaak een bedrieger voel, een oplichter... minder dan de rest. Ook als coach en healer kom ik dat soms tegen, dan denk ik: ooit zal ik door de mand valle, zullen mensen door hebben wie ik eigenlijk maar ben. Het doet pijn om zo te denken. Al vele jaren schrijf ik mijn succes toe aan anderen, terwijl ik mega kritisch ben voor mezelf.
Als jij je herkent in een van de volgende zinnen is het misschien goed om eens dieper te duiken in het bedrieger syndroom:
Iedere dag nu kunnen ze gaan ontdekken dat ze de verkeerde persoon aangenomen hebben en dat ik totaal niet voor deze job geschikt ben.
Binnenkort ontdekt mijn nieuwe partner dat het maar een luchtbel is en dat ik eigenlijk helemaal niet zo fantastisch ben als hij denkt. Wie zou nu met mij willen samen zijn.
En iedere persoon denkt dit wel eens ... Niet dagelijks! En daar schuilt het verschil.
Wat is het Imposter syndroom?
Het bedriegersyndroom, oplichtersyndroom of het imposter syndrome is een term die in 1978 door 2 psychologen werd geïntroduceerd om mensen te beschrijven die hun succes niet kunnen internaliseren, dit wil zeggen zich eigen maken. Een concreet voorbeeld van mezelf is toen ik aan het opklimmen was in het loopbaancentrum waar ik actief ben. Telkens dacht ik dat de oprichtster die dingen aan iedere coach vroeg in het team. Ik dacht dat ze dringend mensen nodig had. Ik dacht X, ik dacht Y, … en weet je wat ik nooit dacht: "Ze wil me graag in haar team omdat ze gelooft in mij en mijn talenten". Ik stelde mezelf de vraag: 'Weet die eigenlijk dat ik geen klassieke coaching opleiding heb?' En dat terwijl ik een succesvolle praktijk heb, gelukkig ben, mijn zaakjes goed regel, en ik al sinds 2012 non-stop opleidingen volg.
Toch bleef het nog jaren duren, terwijl ik met veel succes voor haar werkte, alvorens ik het kon toeschrijven aan mijn eigen unieke zijn en talenten. Want het zal wel haar verdienste geweest zijn, of nog beter toeval.
Een ander kenmerk van het bedriegerssyndroom is dan het volledig internaliseren of eigen maken van mislukkingen. Ook als die mislukking bij een ander gebeurd. Je kunt je wel inbeelden dat je hierdoor zowel in relaties als op de werkvloer vaak in vervelende situaties terechtkomt en niet altijd de juiste mensen aantrekt in je omgeving.
Vroeger werd gedacht dat dit syndroom vooral bij vrouwen voorkwam maar ondertussen is gebleken dat het ongeveer 50/50 verdeeld is onder de geslachten. Het is geen psychische aandoening, het is een overlevingsmechanisme of coping mechanisme.
Uitingen van het bedrieger-syndroom
Heel hard werken om te 'verbergen' dat je niet bekwaam bent - hier is een veel voorkomend gevolg een burn-out. Het houdt het syndroom ook enorm in stand want door veel te werken en daar lof voor te ontvangen ga je vaak nog harder je best doen en het succes enkel daaraan kunnen toeschrijven.
Onecht antwoorden aan leidinggevende volgens wat je vermoedt dat sociaal wenselijk is. Opnieuw zitten we hier met een neerwaartse spiraal want dan ga je het succes toekennen aan de 'andere' jij en niet aan jezelf.
Een veel voorkomende bij vrouwen is het gebruik van charme. Hier ga je andere talenten zoals het intuïtief waarnemend vermogen inzetten om op een hogere rol te komen (volgens jezelf), en dan zodoende ook alle succes aan je charme toeschrijven en niet aan je eigen talenten of kunnen.
Het vermijden van tekenen van zelfvertrouwen is een andere manier waardoor je kunt voorkomen dat je door de mand valt. Dit was de methode die ik vaak toepaste. Totaal geen enkel vertrouwen in mijn eigen vaardigheden vertonen en dit verdoezelen door volledig in de halve talenten die me aangemeten werden door familie en school. Het voelde veilig, want dan werd ik niet afgewezen om wie ik echt was.
Je eigen succes gaan saboteren.
Onrealistische verwachtingen creëren zodat je zeker zal 'falen'.
De verschillende types
Er bestaan verschillende types en alvorens ik deze verder ga uitleggen vraag ik je op eens bij volgende zinnen stil te staan en indien je dit herkend het getal te noteren die achteraan staat.
Vertellen mensen dat jij aan micro management doet? (1)
Moet jouw werk altijd perfect zijn, ongeacht wat je doet? (1)
Ben jij vaak de laatste die vertrekt op kantoor? (2)
Ben je vaak al bezig aan projecten voor in de toekomst zodat je altijd 'voor' bent? (2)
Weiger je werk waar je niet goed in bent of die een grote uitdaging is voor je? (3)
Ga je soms minder je best doen omdat je bang bent dat je best doen nog niet genoeg zal zijn? (3)
Voel je je ongemakkelijk als anderen je 'work in progress' zien? (4)
Heb je een hekel aan offers voor hulp of vragen over waar je nu al staat? (4)
Voel je je ongemakkelijk als iemand jouw als expert benoemd? (5)
Blijf je bij wat je kent en probeer je daar steeds meer en meer over te weten te komen door opleidingen te volgen, boeken te lezen, …? (5)
Vind je het moeilijk om complimentjes te aanvaarden en overwinningen te vieren? (6)
Zit je vaak in zelfverbeteringsmodus zonder dat je dat met iemand durft bespreken? (6)
Antwoord je vaak op een compliment met ja … maar … ? (7)
Heb je vaak het gevoel dat anderen maar vriendelijk doen? (7)
Vraag je je soms af hoe lang je deze show nog kan volhouden? (1 t.e.m. 7)
Lees even verder...
Welke cijfers heb jij allemaal genoteerd?
Perfectionist: altijd hongerig voor beter, meer, hogere prestige. Het is nooit of zelden goed genoeg. Het is heel moeilijk om voldoening te voelen want het doel is nooit bereikt. Onderliggende angst om controle te verliezen.
Super(wo)man: altijd bereid om meer te doen, harder te werken dan de rest. Ze doen dit om erkenning te krijgen van medewerkers en leidinggevenden. Onderliggende angst om tijd voor zichzelf te nemen. Sommigen nemen alle taken voor het hele gezin of de vereniging ook voor hun rekening.
Genie: dit type geloofd dat ze alles de eerste keer juist moeten hebben. Ze zijn bang voor feedback of kritiek, iedere opmerking kan hen doen wankelen. Onderliggende angst voor falen. Een voorbeeld hiervan is een wiskundige die zichzelf minder waard vind omdat hij geen Grieks kan vertalen.
Solist: doen het liefst alles alleen, wil geen hulp of steun van anderen, ongeacht de situatie. Om hulp vragen maakt hen kwetsbaar en toont waar hun zwakke punten liggen. Onderliggende angst voor schaamte. Ze zijn bang dat samenwerken zal tonen aan de ander dat ze helemaal niet competent zijn.
Expert: ik moet alles kunnen en beheersen alvorens ik iets mag en kan doen! Dit zegt een expert, eigenlijk weten ze nooit genoeg. Onderliggende angst om niet voldoende te zijn. Zo durven sommigen niets te zeggen ook al gaat het over een onderwerp waar ze veel over weten uit angst dat het nog niet genoeg is.
Opmerker: dit type gaat altijd zien wat niet perfect is in relatie tot anderen, dus een trots over hun eigen werk kunnen ze niet voelen. Onderliggende angst om er niet bij te horen. Of het nu gaat over hun werk, een vergadering of hun kledingkeuze voor de dag, een opmerker gaat het nooit zichzelf vergeven dat het toch niet helemaal perfect is, terwijl ze die gratie anderen wel kunnen geven.
Discounter: dit type gaat iedere verwezenlijking rationaliseren en verklaren. Zo gaat iemand bijvoorbeeld zeggen: 'ze denken dat ik daar zo goed in ben, maar eigenlijk kennen ze er zelf niets van en dus kunnen ze het ook niet weten'. Dit type vertrouwd hun kennissen en kringen helemaal niet. Dit type durft geen dingen te delen die iedereen toch wel zou kunnen. Onderliggende angst dat ze niet genoeg zijn zoals ze zijn.
Als het wat duidelijk wordt begrijp je dat het niet gemakkelijk is. En hoewel het zeker geen stoornis is, of een persoonlijkheidskenmerk is het toch vervelend voor mensen die vaak in dit soort denken vast zitten. Of het nu vanuit sociale druk, een onveilige thuissituatie of de kindertijd komt het geeft een heel grote impact op ons leven in het nu! Het vraagt bijzonder veel energie om telkens te proberen te verstoppen wie je bent door middel van allerlei strategieën.
Hoe ga ik ermee om?
Start met de erkenning dat je dit syndroom soms of vaak hebt. Je hoeft jezelf hier niet voor te veroordelen, het is ook geen levensstraf, maar een inzicht. Een tool die je kan helpen in je proces naar een evenwichtiger en gelukkiger leven.
Het is een saboteur die ons tegenwerkt, en dat kunnen we ook aanpakken.
Stap 1: stop wanneer je opmerkt dat je in de saboteur van de bedrieger bent gegaan
Stap 2: adem diep in en uit
Stap 3: merk op wat je voelt en wat de omgeving je kan vertellen (waarnemen)
Stap 4: evalueer waar en wanneer je terug in deze saboteur bent getrapt
Stap 5: reageer op een gepaste manier
Niets boos worden op jezelf als dit nog gebeurd! We leren elke dag bij :)
Oefening: overwin de angst voor ‘ontmaskering’
Houd in een schriftje bij wanneer je je onzeker voelt over een bepaalde taak. Welke zorgen heb je allemaal? Noteer vervolgens hoe de gevreesde taak uiteindelijk uitpakte. Waren je zorgen terecht? Doe dit een aantal keer en probeer te ontdekken welke zorgen terecht zijn, en welke deel uitmaken van het bedriegers fenomeen.
Schrijf op welke positieve feedback je op je prestaties krijgt, en hoe je daar gewoonlijk op reageert. Het is de bedoeling om automatische patronen te doorbreken. Als je ziet dat je complimenten ontwijkt, probeer dan het tegenovergestelde te doen. Luister; zeg ‘dank je wel’; en geniet van het compliment.
Maak een lijstje met mensen die je in je leven ‘voor de gek hebt gehouden’. Stel je vervolgens voor dat je je bedrog aan deze personen opbiecht. Probeer nu in een realistisch scenario te bedenken hoe zij daarop zullen reageren. Stel, je vertelt aan je leidinggevende dat je dat project helemaal niet zo goed hebt gedaan als hij of zij denkt. Denk je dan serieus dat hij of zij zal zeggen: ‘Inderdaad, dat dacht ik al’? Nee, hij of zij zal daar eerder om moeten lachen of misschien zelfs een beetje boos worden en zeggen: ‘Ik vind het vervelend dat je mijn mening in twijfel trekt.’
Geef jezelf tijd
Ken je nog mensen die hier mogelijk last van hebben? Deel zeker dit artikel! Zodat we allemaal kunnen en durven gaan stralen... want dat verdienen we.
Hoe gaat het nu met mij?
Ik kan persoonlijk merken dat het steeds beter en beter gaat. Ik durf toegeven aan mijn man dat ik altijd dacht toen hij naar de supermarkt ging dat hij daar wel iemand ging tegenkomen die veel beter was dan ik. We lachen er eens goed om nu.
Ik kan erkennen dat ik sta waar ik sta op werkvlak doordat ik bepaalde talenten heb, net zoals iedereen! Ik ben uniek en dat is prima.
Ik was heel erg solist en discounter, dus de oefening om dank u te zeggen als iemand me een compliment gaf, alsook hulp te durven vragen en graag samen te werken hebben me enorm geholpen. Ik ben zo dankbaar dat ik dit thema heb aangepakt want het maakte me zo moe! Het is erg lastig om je te verbergen en iemand anders te proberen te zijn dan wie je werkelijk bent. Het is heel lastig om in alles goed te moeten zijn. Om altijd de controle in handen te hebben. En ik begrijp zeker van waar dat komt in mezelf en bij vele anderen, er zijn momenten geweest in het leven dat dit de enige zekerheid was, dat het nodig was om me veilig te kunnen voelen.
Ik laat het nu in liefde en humor los.
Tijd om te stralen.
Inge
Ben jij op zoek naar een sparringpartner voor continue groei? We helpen je graag verder!
Comments